Tết Nguyên Đán, được biết đến là một ngày lễ quan trọng, có nguồn gốc sâu xa từ truyền thống lâu đời của người Việt. Tết ngoài là một dịp kỷ niệm thì còn chứa đựng ý nghĩa tôn kính tổ tiên, gia đình và nền văn hóa đậm đà tình cảm con người. Hãy cùng Hay Độc Lạ khám phá rõ hơn về nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Đán bạn nhé!
1. VÌ SAO GỌI LÀ TẾT NGUYÊN ĐÁN?
Tết Nguyên Đán là một trong những lễ hội quan trọng và truyền thống nhất của người Việt Nam, diễn ra vào đầu năm theo lịch Âm. Tết Nguyên đán còn được biết đến với nhiều tên gọi khác nhau như Tết Cả, Tết Âm lịch, hay Tết cổ truyền.
Tết Nguyên Đán là một trong những lễ hội quan trọng và truyền thống nhất của người Việt Nam (Nguồn: ST)
Từ nguyên gốc của cụm từ Tết Nguyên Đán có thể được giải thích theo phiên âm của chữ Hán – Việt: “Tết” theo chữ Hán có phiên âm là “tiết”, “nguyên” có nghĩa là sự khởi đầu, và “đán” thường được hiểu là buổi sáng sớm. Từ này thể hiện sự bắt đầu của một chu kỳ mới, một mùa xuân với đầy hy vọng và kỳ vọng vào những điều tốt lành.
2. TẾT NGUYÊN ĐÁN ĐƯỢC TÍNH TỪ NGÀY NÀO?
Tết Nguyên Đán đánh dấu sự khởi đầu của năm mới trong lịch Âm lịch, thường đối lập với Tết Dương lịch từ 1 đến 2 tháng. Tết Âm lịch phụ thuộc vào chu kỳ của lịch Âm với quy luật mỗi 3 năm có một năm nhuận 1 tháng. Do đó, thời điểm mở đầu Tết Nguyên Đán thường diễn ra từ khoảng ngày 21 tháng 01 đến ngày 09 tháng 02.
Tết Nguyên Đán đánh dấu sự khởi đầu của năm mới trong lịch Âm lịch (Nguồn: ST)
Lễ Tết Nguyên Đán thường rơi vào thời gian mà người nông dân đang rảnh rỗi. Do đó, người dân có thể tận hưởng khoảnh khắc nghỉ ngơi trước khi bắt đầu chu kỳ làm việc mới cho mùa vụ sắp tới. Với đa số người dân Việt Nam làm nông, thời gian nghỉ Tết mang lại cảm giác phấn khởi, tươi vui. Bên cạnh đó, Tết cổ truyền còn là dịp để bù đắp năng lượng sau những ngày làm việc vất vả.
3. NGUỒN GỐC CỦA TẾT NGUYÊN ĐÁN
Nguồn gốc của Tết Nguyên đán vẫn là một chủ đề gây tranh cãi, với nhiều quan điểm khác nhau. Nhiều nguồn thông tin cho rằng Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ Trung Quốc và được đưa vào Việt Nam trong thời kỳ 1000 năm Bắc thuộc. Tuy nhiên, câu chuyện về “Bánh chưng bánh dày” kể rằng người Việt đã có lễ hội này từ thời vua Hùng, trước cả thời kỳ Bắc thuộc.
Theo ghi chép của Khổng Tử thì Tết là một lễ hội của người Man, họ nhảy múa, vui chơi và uống rượu. Điều này gợi ý rằng Tết Nguyên Đán có thể có nguồn gốc từ Việt Nam. Mặc dù vẫn có tranh cãi về nguồn gốc của Tết, nhưng có thể thấy rằng lễ hội này ở mỗi quốc gia đều mang những đặc trưng riêng biệt. Tết Nguyên Đán ngoài là một dịp lễ quan trọng thì còn biểu tượng cho văn hóa và truyền thống đặc sắc của từng cộng đồng dân cư.
4. Ý NGHĨA CỦA NGÀY TẾT NGUYÊN ĐÁN
4.1. Tết Nguyên Đán là dịp quan trọng giúp gia đình sum vầy, quây quần bên nhau
Các gia đình không phải lúc nào cũng có thời gian để có thể ở gần bên nhau. Chính vì thế, Tết Nguyên Đán chính là thời điểm mà mọi người mong ngóng nhất để được đoàn tụ bên những người yêu thương. Cả gia đình cùng nhau quây quần bên nồi bánh chưng đêm giao thừa là điều mà mọi người đều mơ ước.
Cả gia đình cùng nhau quây quần bên nồi bánh chưng đêm giao thừa (Nguồn: ST)
Hơn nữa, Tết Nguyên Đán cũng là dịp để con cháu bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến ông bà, cha mẹ. Những người đã dành cả cuộc đời để sinh thành, dưỡng dục, và dành cho họ tình cảm chân thành nhất. Những món quà dịp Tết là cách để thể hiện lòng biết ơn và tri ân đến ông bà, cha mẹ.
4.2. Tết Nguyên Đán là thời khắc tương hợp giữa đất và trời
Tết Nguyên Đán đánh dấu sự giao thoa hài hòa giữa trời và đất, giữa thần linh và con người. Tết thể hiện một chu kỳ tiết tuần hoàn theo 4 mùa trong năm: Xuân – Hạ – Thu – Đông. Việc này có ý nghĩa đặc biệt với nền kinh tế xưa phụ thuộc chủ yếu vào nông nghiệp. Bên cạnh đó, Tết còn đồng nghĩa với việc kết thúc một chu kỳ và bắt đầu một chu kỳ mới trong vòng tuần hoàn của thiên nhiên.
4.3. Tết Nguyên Đán được xem như sinh nhật của mọi người
Vào dịp Tết Nguyên Đán, lời chúc “Mừng thêm tuổi mới” trở thành câu thông dụng trong chúc Tết mọi người từ ông bà, cha mẹ đến cô chú. Có thể thấy, mọi người đều mong muốn nhau thêm một tuổi mới với tràn đầy niềm vui.
“Mừng thêm tuổi mới” trở thành câu thông dụng trong chúc Tết (Nguồn: ST)
Ngoài việc mọi người gửi đến nhau những lời chúc tốt đẹp nhất, ngày này cũng đánh dấu sự đoàn kết trong gia đình và xã hội. Con cháu thường mừng tuổi cho người già, gửi đến họ những lời chúc tươi đẹp, hy vọng cho sức khỏe và hạnh phúc kéo dài. Bên cạnh đó, người lớn kỳ vọng trẻ nhỏ sẽ lớn lên khôn ngoan, học tập tốt và trở thành người tốt đẹp hơn trong năm mới.
4.4. Tết Nguyên Đán là thời gian để thể hiện lòng thành kính đối với ông bà tổ tiên
Tết Nguyên Đán là thời khắc quan trọng nhất trong năm. Do đó, mọi người trong gia đình sẽ quây quần chuẩn bị và dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên những mâm cơm, mâm ngũ quả trang trọng và ý nghĩa. Người ta tin rằng vào dịp này, ông bà tổ tiên sẽ trở về để ăn Tết cùng con cháu và mang đến sức khỏe, hạnh phúc cho gia đình. Tết Nguyên Đán Đây còn là dịp để mọi người sum vầy, hòa mình trong không khí đoàn viên và ấm áp.
4.5. Tết Nguyên Đán là thời điểm của sự hy vọng và may mắn
Trong ngày Tết Nguyên Đán, việc đi chùa để cầu phúc và may mắn cho năm mới trở thành một phong tục truyền thống không thể bỏ qua. Chùa là nơi mọi người tìm đến để dâng hương và cầu nguyện. Bên cạnh đó, mà còn là thời điểm để xua đi những điều không tốt của năm cũ, chào đón những triển vọng mới mẻ cho năm mới sắp đến.
Việc đi chùa để cầu phúc và may mắn cho năm mới trở thành một phong tục truyền thống (Nguồn: ST)
Tết Nguyên Đán là dịp để mở đầu công việc cho một năm mới. Bên cạnh đó, dịp Tết còn là thời điểm lý tưởng để bắt đầu các dự án mới, khởi nghiệp hay bất cứ việc gì mang tính chất khởi đầu. Thời điểm này được xem là cơ hội để tận dụng vận may từ khởi đầu của năm mới giúp thuận lợi cho các mục tiêu và kế hoạch trong tương lai.
5. NHỮNG PHONG TỤC TẬP QUÁN CỦA NGƯỜI VIỆT TRONG HOẠT ĐỘNG NGÀY TẾT
5.1. Tảo mộ
Vào những ngày gần Tết, phong tục thăm viếng và làm sạch khu mộ ông bà tổ tiên là một nét đặc trưng của nền văn hóa Việt Nam. Trong ngày này, gia đình và cộng đồng địa phương đều chung tay thực hiện. Tảo mộ là việc tập trung tại nghĩa trang, lau chùi, quét dọn và cắm hoa tươi.
Tảo mộ là việc tập trung tại nghĩa trang, lau chùi, quét dọn và cắm hoa tươi (Nguồn: ST)
Tảo mộ thể hiện lòng biết ơn, tôn kính và sự tri ân sâu sắc đối với ông bà tổ tiên đã ra đi. Ngoài việc làm sạch khu mộ, người Việt thường dùng dịp này để cầu nguyện cho một năm mới thịnh vượng, bình an. Ngoài ra, tảo mộ còn là dịp để gia đình quây quần, sum họp, tưởng nhớ về người thân đã khuất.
5.2. Bày mâm ngũ quả
Mâm ngũ quả dâng lên bàn thờ ông bà tổ tiên là biểu tượng tôn kính và lòng biết ơn từ con cháu đối với bề trên. Bên cạnh đó, mâm ngũ quả còn chứa đựng sâu sắc giá trị văn hóa và tinh thần của người Việt trong dịp lễ Tết Nguyên Đán. Đặt mâm ngũ quả không đơn giản là dâng lên bàn thờ. Bên cạnh đó, mâm ngũ quả là sự kết hợp tinh tế của các loại trái cây tượng trưng cho sự đa dạng và sung túc của cuộc sống. Mỗi vùng miền có cách bài trí riêng, đặt trái cây khác nhau tùy thuộc vào vùng địa lý và sở thích văn hóa của từng gia đình.
Mâm ngũ quả ở mỗi vùng miền có cách bài trí riêng, đặt trái cây khác nhau (Nguồn: ST)
Tuy nhiên, thông điệp chung là cầu mong cho một năm mới an lành, hạnh phúc, tràn đầy may mắn và thành công hơn năm trước đó. Mâm ngũ quả ngoài mang ý nghĩa truyền thống thì còn thể hiện lòng thành kính và hy vọng cho tương lai tốt đẹp trong năm mới.
5.3. Lau dọn nhà, cửa
Lau dọn nhà cửa trước dịp cuối năm là việc gia đình cùng nhau dọn dẹp ngôi nhà của mình. Ngoài ra, việc này còn mang ý nghĩa sâu sắc về việc loại bỏ những điều không tốt, xua đi những năng lượng tiêu cực của năm cũ. Từ đó, năm mới đến mang theo những điều may mắn, thành công và tài lộc. Hoạt động này giúp cho các thành viên trong gia đình hợp sức, gặp gỡ và đoàn kết lại với nhau.
Lau dọn nhà cửa trước dịp cuối năm là việc gia đình cùng nhau dọn dẹp ngôi nhà của mình (Nguồn: ST)
Bên cạnh việc dọn dẹp, trang trí nhà cửa cũng đóng vai trò quan trọng trong việc tạo không gian lễ Tết. Người Việt thường mua sắm các loại hoa chưng Tết với đa dạng màu sắc như Hoa Thủy Tiên, Hoa Đồng Tiền, Hoa Cúc… Các loại hoa này giúp làm đẹp không gian và mang theo những ý nghĩa sâu sắc về sự may mắn, sung túc, thịnh vượng trong năm mới. Mọi người tin rằng việc trang trí Tết bằng hoa sẽ mang lại cảm giác hạnh phúc và tạo không khí ngập tràn niềm vui cho gia đình.
5.4. Cúng ông Công, ông Táo
Thời gian cúng ông Công, ông Táo thường bắt đầu từ ngày 21 và kết thúc trước khi chạm đến giờ Ngọ ngày 23 tháng Chạp hàng năm. Phong tục cúng này vô cùng quan trọng, mọi nhà thường tiến hành dọn dẹp sạch sẽ căn bếp và chuẩn bị một mâm cỗ.
Cúng ông Công, ông Táo là một hình thức tôn kính và ghi nhận những điều tốt xấu (Nguồn: ST)
Mâm cỗ cúng ông Công, ông Táo trang trí bao gồm trái cây, đồ mặn và thỉnh thoảng là cá chép để phóng sinh. Nghi lễ diễn ra nhằm đưa những vị thần rời khỏi nhà để tới thiên đình và báo cáo về mọi việc đã diễn ra trong gia đình suốt một năm qua. Cúng ông Công, ông Táo là một hình thức tôn kính và ghi nhận những điều tốt xấu. Bên cạnh đó, gia chủ gửi gắm hy vọng có một năm mới mạnh khỏe, may mắn và thành công hơn.
5.5. Cúng tất niên
Cúng tất niên là nghi lễ truyền thống lâu đời của Việt Nam. Bên cạnh đó, phong tục là một trong những nghi thức quan trọng nhất trong văn hóa Tết.
Cúng tất niên là nghi lễ truyền thống lâu đời của Việt Nam (Nguồn: ST)
Cúng tất niên thường diễn ra vào ngày 30, đây là dịp để gia đình sum họp, mời ông bà tổ tiên về để cùng gia đình đón Tết. Nghi lễ này nhằm đánh dấu sự kết thúc của một năm cũ và là cột mốc quan trọng chuẩn bị cho năm mới sắp đến. Trong không khí trang trọng, gia đình sẽ cúng các vị tổ tiên với đầy đủ các mâm cơm, thức ăn truyền thống và những nghi thức đặc biệt. Cúng tất niên là dịp thể hiện lòng thành kính, tôn trọng và tri ân sâu sắc đối với ông bà tổ tiên. Ngoài ra, nghi lễ còn giúp tiếp tục gìn giữ, tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.
5.6. Xông đất
Sau thời khắc giao thừa chuyển từ năm cũ sang năm mới, việc chọn người xông đất là một nghi lễ vô cùng quan trọng, đậm chất truyền thống. Theo tín ngưỡng lâu đời, người xông đất thường được chọn một cách cẩn thận để mang lại may mắn, tài lộc và sức khỏe cho gia đình.
Người xông đất thường được xem như người mang sứ mệnh đem đến lộc, may mắn cho gia đình (Nguồn: ST)
Người xông đất phải hợp tuổi với gia chủ. Mọi người tin rằng điều này sẽ đem lại ấm no, thuận lợi trong công việc kinh doanh, cũng như khởi đầu cho một năm mới an lành. Người xông đất thường được xem như người mang sứ mệnh đem đến lộc, may mắn cho gia đình. Do đó, gia chủ nên quan tâm và chuẩn bị kỹ lưỡng việc lựa chọn người xông đất phù hợp nhất.
5.7. Chúc tết, mừng tuổi
Năm mới là khoảnh khắc đặc biệt, mỗi người lại thêm một tuổi, đánh dấu sự trưởng thành và tiến bộ trong cuộc sống. Tết Nguyên Đán cũng là thời điểm mọi người thường trao nhau những lời chúc tốt đẹp nhất. Người người đều hy vọng một năm mới sẽ mang đến nhiều thành công, hạnh phúc và may mắn.
Tết Nguyên Đán là thời điểm mọi người thường trao nhau những lời chúc tốt đẹp nhất (Nguồn: ST)
Trong ngày mồng 1 Tết, con cháu sẽ đến thăm ông bà, cha mẹ để mừng tuổi. Sau đó, người lớn thường trao những bao lì xì đỏ cho trẻ nhỏ. Phong tục này biểu tượng cho sự chúc phúc và hy vọng cho một năm mới tràn đầy may mắn, thành công. Bên cạnh đó, ông bà cũng khuyến khích trẻ con phấn đấu, học hành tích cực trong năm mới.
5.8. Gói bánh chưng, bánh tét
Khi sắp đến Tết, các hàng quán xung quanh chợ thường rộn ràng với hàng loạt sạp bày bán đồ phục vụ cho việc gói bánh. Bánh chưng và bánh tét là những loại bánh truyền thống đặc biệt không thể thiếu trong ngày Tết Nguyên Đán. Hai loại bánh này đều được coi là biểu tượng của sự truyền thống và tinh thần đoàn kết gia đình.
Việc gói bánh còn là hoạt động tập thể, kết nối hàng xóm, dòng họ lại với nhau (Nguồn: ST)
Ở nhiều khu vực, việc gói bánh còn là hoạt động tập thể, kết nối hàng xóm, dòng họ lại với nhau. Người dân thường tụ tập, cùng nhau gói bánh, luộc bánh và dành thời gian trò chuyện, giao lưu xuyên đêm. Thực hiện truyền thống gói bánh ngoài là hoạt động nấu ăn thì còn là cách để kết nối tình cảm. Bên cạnh đó, gói bánh còn giúp gìn giữ và truyền lại những giá trị văn hóa quý báu cho các thế hệ sau.
Bài viết trên giúp cung cấp đến bạn cái nhìn sâu sắc hơn về nguồn gốc, ý nghĩa của ngày Tết Nguyên Đán. Hãy lưu lại để chuẩn bị cho dịp đặc biệt này một cách chỉnh chu và có ý nghĩa. Đừng quên cùng Hay Độc Lạ cập nhật thông tin mới nhất nhé!
Để lại một phản hồi