Ý nghĩa và cách chuẩn bị mâm cơm mùng 3 Tết Giáp Thìn 2024 đầy đủ

Mâm cơm mùng 3 Tết là một trong những nghi thức quan trọng của người Việt trong dịp Tết Nguyên Đán. Mâm cơm này mang ý nghĩa thờ cúng tổ tiên, thể hiện lòng biết ơn đến ông bà đã che chở, bảo vệ gia đình trong suốt một năm. Đồng thời, đây cũng là hình thức trang nghiêm mong ước cho một năm mới an khang, thịnh vượng của gia chủ. Vậy làm thế nào để bày mâm cơm Tết Giáp Thìn 2024 đầy đủ và chuẩn chỉnh? Hãy cùng Hay Độc Lạ tìm hiểu trong bài viết sau đây nhé!

Ý NGHĨA VĂN HÓA VÀ TÂM LINH CỦA MÂM CƠM MÙNG 3 TẾT

Vào mùng 3 Tết, người Việt có phong tục làm lễ hóa vàng hay còn gọi là lễ tạ âm cảnh. Đây là dịp để tiễn đưa ông bà tổ tiên về cõi âm sau ba ngày về bên con cháu đón Tết cổ truyền. Lễ hóa vàng thể hiện lòng tôn kính, biết ơn và cầu mong tổ tiên ban phước lành cho hậu thế một năm mới an khang thịnh vượng.

Để chuẩn bị cho lễ hóa vàng, gia chủ thường cúng mâm cỗ mặn. Trong đó bao gồm rượu, bánh chưng, gà, thịt, cá, trứng, rau củ, tiền âm phủ, vàng mã, mâm ngũ quả, hoa, hương, kẹo, trầu cau, thuốc lá và hai cây mía. Mâm cỗ được trang trí trang nghiêm, đủ đầy. Sau khi cúng xong, gia chủ sẽ tiến hành hóa vàng mã, quần áo, hương vàng cho tổ tiên và gia thần. Nơi đốt vàng mã thường có một cây mía dài để làm gậy chống cho linh hồn mang vật phẩm về trời.

Vào mùng 3 Tết, người Việt có phong tục làm lễ hóa vàng hay còn gọi là lễ tạ âm cảnh

Cúng mâm mùng 3 Tết là một nét văn hóa đẹp của người Việt. Nghi thức này thể hiện lòng tôn kính và bày tỏ sự biết ơn đến ông bà tổ tiên. Đồng thời đây cũng là dịp để gia chủ cầu mong tổ tiên ban phước lành cho hậu thế có một năm mới nhiều may mắn, sức khỏe và thịnh vượng.

THỜI GIAN THÍCH HỢP ĐỂ CÚNG MÂM MÙNG 3 TẾT

Cúng mùng 3 Tết vào thời gian nào là đẹp nhất? Theo quan niệm dân gian, cúng mùng 3 Tết cần phải cúng vào những giờ hoàng đạo, tránh những giờ hắc đạo. Những giờ hoàng đạo thường mang lại sự may mắn, tài lộc và bình an cho gia đình.

Khung giờ đẹp nhất để cúng mâm cơm mùng 3 Tết là giờ Canh Tý (23h-01h) và giờ Tân Sửu (01h-03h)

Theo lịch âm dương năm 2023, những giờ hoàng đạo vào ngày mùng 3 Tết là: Canh Tý (23h-01h), Tân Sửu (01h-03h), Thìn (07h-09h), Ngọ (11h-13h), Mùi (13h-15h), Tuất (19h-21h) và Hợi (21h-23h). Trong đó, khung giờ đẹp nhất để thực hiện nghi lễ và cúng mùng 3 Tết là giờ Canh Tý (23h-01h) và giờ Tân Sửu (01h-03h).

MÂM CƠM CÚNG THEO TỪNG VÙNG MIỀN

Mùng 3 Tết là ngày cuối cùng của ba ngày Tết Nguyên Đán, cũng là ngày cúng hóa vàng để tiễn các vị thần và tổ tiên trở về trời. Mâm cúng mùng 3 Tết thường được chuẩn bị rất kỹ lưỡng và trang trọng. Tùy theo từng vùng miền, mâm cúng mùng 3 Tết có những đặc điểm riêng biệt, phản ánh phong tục và văn hóa địa phương. Sau đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về mâm cúng mùng 3 Tết ở ba miền Bắc, Trung, Nam.

Mâm cơm của miền Bắc

Ở miền Bắc, mâm cúng mùng 3 Tết thường có đầy đủ các món như “giò – nem – ninh – mọc”, kèm theo gà luộc, xôi, hoa quả, bánh chưng xanh. Cụ thể mâm cúng ngày mùng 3 Tết âm lịch của người dân miền Bắc gồm có:

Bánh chưng: là món ăn truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán, biểu tượng cho sự gắn kết và đoàn viên của gia đình. Bánh chưng có hình vuông, được chế biến từ các thành phần chính như gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn và lá dong.

Bánh chưng là món nhất địnnh phải có trong mâm mùng 3 tết

Gà luộc: gà luộc được chọn là gà trống thiến, được luộc nguyên con, không cắt đầu, cổ, chân, móng.
Giò, chả, nem rán: là những món ăn đặc sản của miền Bắc, thể hiện sự phong phú và đa dạng của ẩm thực. Giò, chả, nem rán được làm từ thịt lợn, nêm nếm gia vị và chế biến theo các cách khác nhau.
Ninh, mọc: là hai món canh được nấu từ xương heo, thịt băm, nấm mèo, mộc nhĩ, rau củ và gia vị. Ninh, mọc là những món canh thanh mát, bổ dưỡng, giúp cân bằng khẩu vị sau những món mặn.
Xôi: là món ăn dân dã, quen thuộc với người Việt Nam. Xôi được làm từ gạo nếp, có thể trộn với gấc, đậu xanh, đỗ đen, dừa, mè, vừng… để tạo ra những màu sắc và hương vị khác nhau.
Trái cây

Mâm cơm của miền Trung

Mỗi vùng miền có một mâm cỗ Tết riêng, phản ánh nét đặc trưng của văn hóa ẩm thực địa phương. Miền Trung với khí hậu khắc nghiệt và thời tiết thay đổi thất thường, đã hình thành nên một phong cách ăn uống tiết kiệm, san sẻ và đậm đà. Cụ thể, mâm cúng ngày mùng 3 Tết âm lịch sẽ bao gồm: rau sống, chả ram, canh bún, cơm trắng, đồ xào, thịt kho, cá kho, cà ri, gà luộc…

Các món ăn của miền Trung đều chịu được thời tiết, không dễ hỏng hay bị chua. Người Huế còn có thêm những món đặc sản như giò lụa, thịt đông, gà bóp rau răm, chả Huế, thịt heo luộc…

Mâm cơm mùng 3 của người miền Trung không thể thiếu các món cuốn

Miền Trung cũng nổi tiếng với các món “cuốn” nên mâm cỗ Tết không thể thiếu các món bánh tráng, rau sống cuốn. Những món ăn này không chỉ ngon miệng mà còn mang ý nghĩa tình thân, gắn kết gia đình và bạn bè.

Mâm cơm của miền Nam

Ở miền Nam, mâm cúng mùng 3 Tết có nhiều sự khác biệt so với hai miền Bắc. Mâm cúng mùng 3 Tết miền Nam thường có ít món ăn hơn, nhưng lại rất đa dạng và phong phú về màu sắc và hương vị.

Bánh tét là món ăn đặc trưng của Tết miền Nam giống như bánh chưng ở miền Bắc. Bánh tét có nhiều loại với nhiều màu sắc và hương vị khác nhau. Có bánh tét trắng, xanh, đỏ, vàng, nhân đậu xanh, thịt, trứng, chuối, dừa… Mỗi loại bánh tét đều có ý nghĩa riêng và mang đến sự may mắn cho người ăn.

Mâm cơm của miền người miền Nam đa dạng, phong phú

Ngoài bánh tét, người miền Nam còn có nhiều món ăn ngon và đa dạng trong ngày Tết như nem, bì, lòng heo, giò heo, lạp xưởng, gỏi… Mâm cỗ Tết cũng không thể thiếu mâm ngũ quả gồm cầu, dừa, đủ, xoài và một loại quả khác tùy theo từng vùng miền. Mâm ngũ quả biểu tượng cho sự sung túc và đầy đủ trong năm mới. Các món ngâm chua cũng là món khoái khẩu của nhiều người dân miền Nam. Đặc biệt là vào các dịp nhậu như lỗ tai heo, tôm khô, củ kiệu…

CÁC LỄ VẬT KHÁC CẦN CHUẨN BỊ CHO MÂM CƠM MÙNG 3

Lễ vật được bày trí chung với mâm cơm mùng 3 phải được chuẩn bị đầy đủ và thịnh soạn. Lễ vật cúng vào ngày mùng 3 Tết bao gồm:

Mâm cúng mặn hoặc mâm cúng chay: Tùy theo tín ngưỡng và văn hóa của từng gia đình thì có thể cúng mặn hoặc cúng chay. Mâm cúng mặn thường có các món như gà luộc, xôi, canh, rau xào, thịt đông, giò… Mâm cúng chay thường có các món như đậu hũ, nấm, bánh chưng chay, bánh tét chay, rau củ quả…
Mâm ngũ quả: Gồm 5 loại quả tươi khác nhau, thường là các loại quả mùa xuân như cam, quýt, bưởi, dưa hấu, xoài, dừa… Mâm ngũ quả biểu tượng cho sự sung túc, phát tài và may mắn.
Hoa tươi: Hoa tươi là lễ vật không thể thiếu trong mọi lễ cúng. Hoa tươi mang ý nghĩa là sự tươi mới, sắc đẹp và hương thơm.
Hương: Hương được dùng để thắp trước bàn thờ, khi cúng và khi hóa vàng. Hương thường được chọn là hương trầm, hương nén hoặc hương thanh.

Lễ vật được bày trí chung với mâm cơm mùng 3 phải được chuẩn bị đầy đủ và chuẩn chỉnh

Bánh kẹo: Bánh kẹo là lễ vật mang ý nghĩa là sự ngọt ngào, vui vẻ và hạnh phúc. Bánh kẹo thường được chọn là các loại bánh kẹo truyền thống như bánh chưng, bánh tét, bánh dẻo, bánh mứt, kẹo dừa, kẹo mè xửng…
Trầu cau, thuốc lá: Trầu cau, thuốc lá là lễ vật mang ý nghĩa là sự tôn trọng, kính trọng và thân mật. Trầu cau, thuốc lá thường là trầu nguyên lá, cau nguyên trái, thuốc lá điếu, thuốc lá cuộn…
Hai cây mía: là hai cây mía dài, có lá và có màu xanh tươi. Hai cây mía được đặt ở hai bên của nơi hóa vàng. Đây được cho là vật dụng để ông bà mang hành lý đi theo có vai trò xua đuổi quỷ dữ.
Vàng mã: Vàng mã là lễ vật mang ý nghĩa là sự cung cấp, cấp dưỡng và phúc lộc. Vàng mã thường là tiền vàng, tiền bạc, quần áo, giày dép, nón, ô, xe hơi, nhà cửa,…

VĂN KHẤN MẪU THƯỜNG ĐƯỢC ĐỌC KHI CÚNG MÙNG 3

Bài văn khấn cúng mùng 3 Tết cần được chuẩn bị trước. Bạn có thể in, ghi chép ra hoặc đọc thuộc lòng để khi cúng đọc trôi chảy, thành tâm hơn. Bài văn khấn cúng mùng 3 Tết có thể tham khảo như sau (được trích từ sách “Văn khấn cổ truyền Việt Nam” của NXB Văn hóa thông tin):

Văn khấn mẫu thường được dùng trong khi cúng mùng 3 Tết

Sau khi đọc xong bài văn khấn, gia chủ sẽ thắp hương, đốt vàng mã, rót rượu, cắn trầu, cúi lạy và xin phép các vị thần linh, tổ tiên về nơi của mình. Thực tế cho thấy không phải mọi nhà đều đọc bài văn khấn này. Trong khi cúng vái, họ thường cầu tài lộc, sức khỏe, con cái, công danh, sự nghiệp,… Nhưng nhiều người cho rằng, sự cụ thể sẽ luôn luôn tốt cho những lời khấn vái. Thế nên, nếu có thể, bạn nên đọc bài văn khấn để một cách chi tiết nhất trong khi cúng vái.

NHỮNG ĐIỀU CẦN LƯU Ý KHI BÀY TRÍ MÂM CƠM MÙNG 3

Việc bày trí mâm cúng mùng 3 cần được chuẩn bị kỹ lưỡng, trang nghiêm và đúng theo phong tục. Dưới đây là một số lưu ý khi bày trí mâm cúng mùng 3 mà bạn nên biết.

Mâm cúng mùng 3 có thể là mâm chay hoặc mâm mặn, tùy theo điều kiện và sở thích của mỗi gia đình. Nếu là mâm mặn thì thường có một con gà trống luộc, không được dùng gà trống thiến hoặc dị tật. Gà luộc được đặt vào mâm cúng phải dùng đĩa to và sạch, bày đầy đủ các bộ phận từ lòng, tiết, đầu, chân, cánh, cổ, mỏ,…Ngoài gà, còn có các món như thịt kho, thịt luộc, nem rán, giò chả, canh, rượu, bánh chưng, bánh tét, xôi,…
Mâm cúng mùng 3 cũng phải có mâm ngũ quả, gồm năm loại quả khác nhau, tùy theo vùng miền và mùa vụ. Một số quả thường được dùng là cam, quýt, bưởi, dưa hấu, chuối, táo, lê, nho,… Mỗi quả phải nguyên vẹn, không bị hư hỏng.
Mâm cúng mùng 3 cũng không thể thiếu hoa tươi. hương, kẹo, trầu cau, thuốc lá. Hoa tươi có thể là hoa mai, hoa đào, hoa cúc, hoa lan, hoa sen,…Hương phải là hương trầm, không dùng hương nhang. Kẹo có thể là kẹo mè xửng, kẹo dừa, kẹo bánh, kẹo mút, v.v. Trầu cau và thuốc lá được dùng để tiễn đưa tổ tiên, thể hiện sự hiếu khách và thân mật.

Mâm cơm mùng 3 không được thiếu hoa tươi

Mâm cúng mùng 3 còn phải có tiền âm phủ và vàng mã, để tổ tiên có đủ lệ phí về trời. Tiền âm phủ và vàng mã có thể là tiền giấy, tiền vàng, quần áo, giày dép, xe cộ, nhà cửa, v.v. Mỗi loại một ít, được gấp gọn và xếp vào một túi nilon hoặc giấy. Ngoài ra, mâm cơm còn có hai cây mía dài, dùng để làm gậy chống hoặc gánh đồ cúng cho tổ tiên.
Khi bày trí mâm cúng mùng 3, bạn cần chú ý đến sự cân đối, hài hòa và phù hợp với không gian thờ cúng. Mâm cúng phải được dọn sạch sẽ, trang trí đẹp mắt. Các món ăn phải được bày đủ số lượng. Các món cùng loại nên được xếp cạnh nhau, không nên xen kẽ nhau. Các món khô nên được đặt ở ngoài cùng, các món nước nên được đặt ở trong. Tất cả các món cúng nên được bày theo chiều từ trên xuống dưới, từ trái sang phải, không nên bày ngược lại.

Như vậy, Hay Độ Lạ cũng đã giới thiệu đến bạn mọi thông tin về mâm cơm mùng 3 Tết. Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn có một mâm cúng mùng 3 đầy đủ, chuẩn chỉnh và ý nghĩa. Chúc bạn và gia đình một năm mới hạnh phúc đủ đầy, an khang, thịnh vượng!